Hướng dẫn lắp đặt van cổng

Hướng dẫn lắp đặt van cổng đúng kỹ thuật – 7 bước lắp đặt chuẩn theo hướng dẫn của nhà sản xuất

I. Giới thiệu chi tiết về van cổng

Van cổng (Gate Valve) là một trong những thiết bị đóng/ngắt dòng chảy phổ biến nhất trong các hệ thống đường ống công nghiệp. Với nguyên lý hoạt động đơn giản – sử dụng cánh van (đĩa van) di chuyển lên xuống vuông góc với dòng lưu chất – van cổng giúp đóng mở hoàn toàn dòng chảy mà không gây tổn thất áp suất đáng kể. Nhờ thiết kế linh hoạt và hiệu quả, van cổng được ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống cấp nước, xử lý nước thải, hơi nóng, dầu khí, hóa chất và năng lượng.

Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu suất và độ bền của thiết bị, việc lắp đặt van cổng đúng kỹ thuật là yếu tố bắt buộc. Nhiều sự cố như rò rỉ tại mặt bích, cong ty van, bó kẹt khi vận hành hoặc nứt vỡ thân van đều xuất phát từ quy trình lắp đặt sai cách, thiếu căn chỉnh hoặc không tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất.

Thi công lắp đặt van cổng.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ trình bày 7 bước lắp đặt van cổng đúng chuẩn, tổng hợp từ các khuyến nghị của các hãng van công nghiệp uy tín như Kitz, ARI, Tozen, AUT, v.v… nhằm giúp bạn đảm bảo độ kín hoàn hảo, vận hành trơn tru, an toàn và tuổi thọ lâu dài cho hệ thống van.

II. Chuẩn bị trước khi lắp đặt van cổng vào hệ thống

Trước khi bắt đầu quy trình lắp đặt van cổng, người vận hành cần thực hiện đầy đủ các bước chuẩn bị cần thiết để đảm bảo tính đồng bộ về kỹ thuật, an toàn trong vận hành và tránh phát sinh lỗi trong quá trình sử dụng sau này. Việc kiểm tra kỹ lưỡng từ thiết bị đến hệ thống sẽ giúp tiết kiệm thời gian, giảm rủi ro hỏng hóc và kéo dài tuổi thọ cho toàn bộ hệ thống đường ống.

- Kiểm tra mã hiệu và thông số van: Trước tiên, cần xác nhận rằng van cổng chuẩn bị lắp đặt có đầy đủ và đúng với thông số kỹ thuật theo yêu cầu thiết kế ban đầu của hệ thống.

- Làm sạch đường ống và bề mặt kết nối: Tất cả các đầu ống và mặt bích nơi chuẩn bị lắp van cần được làm sạch triệt để để loại bỏ cặn bẩn, bụi kim loại, mạt hàn, dầu mỡ hoặc lớp gỉ sét có thể ảnh hưởng đến độ kín.

- Kiểm tra tình trạng thực tế của van: Trước khi đưa van lên vị trí lắp, cần kiểm tra nhanh các chi tiết cơ khí của van. Đảm bảo ty van không bị kẹt hoặc quá cứng khi xoay tay quay, cánh van di chuyển êm và không có dị vật bên trong lòng van.

- Đảm bảo trục ống và mặt bích được căn chỉnh chính xác: Căn chỉnh đồng trục là một trong những điều kiện bắt buộc để van vận hành đúng. Hệ thống đường ống cần đảm bảo thẳng trục, các mặt bích không bị lệch tâm hoặc nghiêng góc.

- Chuẩn bị vật tư và dụng cụ cần thiết: Chuẩn bị sẵn đầy đủ vật tư đi kèm như gioăng làm kín (cao su, Teflon, graphite), bulông và đai ốc theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

Các dụng cụ chuẩn bị để lắp đặt van cổng.

>>> Tìm hiểu thêm về các dòng van cổng khác: Van cổng gang.

III. 7 bước lắp đặt van cổng vào hệ thống đường ống chuẩn hướng dẫn nhà sản xuất

Bước 1: Đặt van đúng chiều dòng chảy và hướng ty van

• Xác định chiều dòng chảy trong hệ thống theo bản vẽ thiết kế hoặc hướng dẫn kỹ thuật.
• Quan sát mũi tên in nổi trên thân van để đặt van đúng chiều lưu chất.
• Nếu là van tay quay, cần lắp theo phương thẳng đứng, tay quay hướng lên trên để người vận hành dễ thao tác và giảm lực ma sát lên trục.
• Tuyệt đối không lắp ngang tay quay nếu nhà sản xuất không cho phép, vì có thể gây lệch tâm và kẹt trục sau thời gian sử dụng.

Bước 2: Canh tâm chính xác giữa van và đường ống

• Đặt van vào đúng vị trí cần lắp, sau đó so trục van với trục đường ống để đảm bảo đồng tâm hoàn toàn.
• Sử dụng thước thuỷ hoặc dây căn chỉnh nếu cần thiết, đặc biệt với van lớn hoặc đường ống dài.
• Tránh dùng lực mạnh để ép van vào vị trí nếu hai đầu ống lệch nhau, vì điều này có thể gây biến dạng thân van hoặc lệch mặt bích, ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ kín sau này.

Bước 3: Lắp gioăng làm kín phù hợp

• Chọn loại gioăng có kích thước đúng với tiêu chuẩn mặt bích (JIS, BS, DIN...) và phù hợp với môi chất (nhiệt độ, hóa chất, áp suất).
• Đặt gioăng chính giữa hai mặt bích, đảm bảo không bị gập mép, lệch tâm hoặc dính cặn bẩn.
• Không nên sử dụng lại gioăng cũ hoặc bị cứng, vì sẽ không còn đảm bảo khả năng làm kín như thiết kế ban đầu.

Bước 4: Siết bulông theo hình chữ thập

• Dùng tay lắp sơ bộ các bulông và đai ốc vào đúng lỗ mặt bích.
• Siết dần từng bulông theo thứ tự hình chữ thập đối xứng (VD: 1–5–3–7...) để lực phân bố đều trên mặt bích.
• Dùng cờ lê lực để đảm bảo siết đúng mô-men theo thông số kỹ thuật.
• Tránh siết chặt một bên rồi mới siết bên còn lại, vì điều này sẽ làm gioăng bị ép lệch và dễ rò rỉ.

Bước 5: Kiểm tra hành trình đóng/mở của van

• Sau khi lắp xong cơ khí, dùng tay xoay thử tay quay (hoặc khởi động bộ truyền động).
• Theo dõi hành trình cánh van từ vị trí đóng hoàn toàn đến mở hoàn toàn.
• Nếu thấy hiện tượng kẹt, dừng lại và kiểm tra lại cánh van, ty van hoặc bên trong lòng van có dị vật không.
• Với van điều khiển tự động, cần hiệu chỉnh giới hạn hành trình và mô-men xoắn để tránh quá tải.

Bước 6: Cố định van bằng giá đỡ hoặc gối đỡ

• Với van cổng có đường kính từ DN150 trở lên, cần lắp gối đỡ hoặc khung đỡ dưới thân van để phân tán lực.
• Không để toàn bộ trọng lượng van dồn lên mặt bích đường ống, vì dễ gây lún, cong, hoặc vỡ mặt bích sau thời gian dài.
• Giá đỡ cần được lắp chắc chắn, không lung lay và đủ chịu tải trọng tĩnh + tải trọng động khi vận hành.

Bước 7: Kiểm tra rò rỉ và chạy thử toàn hệ thống

• Bơm nước sạch hoặc khí nén áp suất thấp để kiểm tra các mối nối, mặt bích, ty van có rò rỉ không.
• Quan sát kỹ quanh thân van và mặt bích trong 15–30 phút vận hành thử.
• Nếu không phát hiện lỗi, có thể tăng dần áp suất đến mức làm việc tiêu chuẩn.
• Ghi nhận hành trình đóng/mở van, tiếng ồn, độ rung (nếu có) và đánh giá lại lần cuối trước khi vận hành chính thức.

>>> Một số lưu ý quan trọng khi lắp đặt van cổng

- Không dùng van cổng như van điều tiết dòng (mở 1 phần), vì dễ gây mòn cánh van và ảnh hưởng độ kín.

- Tránh lắp van cổng gần các đoạn ống gấp khúc, co, tê để hạn chế xung lực dòng chảy tác động vào cánh van.

- Với van điều khiển tự động, nên cài đặt giới hạn hành trình và mô-men xoắn để tránh quá tải.

- Định kỳ kiểm tra bulông, gioăng, và độ chắc chắn của khung đỡ van sau thời gian vận hành.

7 bước lắp đặt van cổng chuẩn sách giáo khoa.

>>> Tìm hiểu thêm về dòng van cổng được lắp đặt trong hình: Van cổng tay quay.

IV. Kết luận

Mặc dù van cổng là một thiết bị có cấu tạo đơn giản và vận hành cơ học không quá phức tạp, nhưng thực tế cho thấy quy trình lắp đặt lại đóng vai trò quyết định đến độ bền, độ kín và hiệu suất hoạt động của toàn bộ hệ thống đường ống. Rất nhiều sự cố nghiêm trọng như rò rỉ tại mặt bích, cong trục ty, kẹt hành trình, rung lắc bất thường hay thậm chí vỡ thân van... đều xuất phát từ những lỗi nhỏ trong khâu lắp đặt ban đầu.

Việc áp dụng đúng 7 bước kỹ thuật theo khuyến cáo của nhà sản xuất, kết hợp với quy trình chuẩn bị kỹ lưỡng, lựa chọn đúng loại van theo môi trường lưu chất, căn chỉnh đồng tâm chính xác và kiểm tra vận hành trước khi đưa vào sử dụng – sẽ giúp người dùng giảm thiểu tối đa rủi ro, kéo dài tuổi thọ thiết bị và đảm bảo hệ thống luôn vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả lâu dài.

Đặc biệt, nếu bạn là nhà thầu cơ điện (MEP), kỹ sư bảo trì hoặc nhân sự vận hành hệ thống cấp nước, PCCC, xử lý nước thải, khí nén, hóa chất..., thì việc tuân thủ đúng hướng dẫn lắp đặt không chỉ là yêu cầu kỹ thuật – mà còn là giải pháp tiết kiệm chi phí bảo trì, tránh sự cố ngoài ý muốn và bảo vệ uy tín chuyên môn trong công trình bạn thực hiện.

Một van được lắp đúng kỹ thuật ngay từ đầu có thể hoạt động ổn định 5–10 năm mà không cần thay thế. Trong khi đó, một van lắp sai dù chỉ 2mm lệch trục cũng có thể dẫn đến thiệt hại hàng chục triệu đồng do sự cố rò rỉ, dừng máy hoặc thay thế vật tư khẩn cấp. Vì vậy, đừng xem nhẹ khâu lắp đặt – đó là bước đầu tiên để hệ thống hoạt động đúng, an toàn và bền vững.

Bạn đọc hoặc quý khách hàng đang sử dụng van cổng, hay tìm mua dòng van này để sử dụng cho hệ thống. Cần được tư vấn chi tiết hơn về dòng sản phẩm này có thể liên hệ trực tiếp đến Thuận Phát Valve chúng tôi, với đội ngủ chuyên viên tư vấn hàng đầu trong lĩnh vực này có thể đưa ra các lời khuyên và giải pháp tốt nhất cho hệ thống của bạn. 

Hotline liên hệ: 0965.650.836